ऋषि - अत्रि,
अच्छा वद तवसं गीर्भिराभि स्तुहि पर्जन्यं नमसा विवास ।
कनिक्रदद्वृषभो जीरदानू रेतो दधात्योषधीषु गर्भम् ॥1॥
वि वृक्षान्हन्त्युत हन्ति रक्षसो विश्व बिभाय भुवनं महावधात् ।
उतानागा ईषते वृष्ण्यावतो यत्पर्जन्य स्तनयन्हन्ति दुष्कृतः ॥2॥
रथीव कशयाश्वाँ अभिक्षिपन्नाविर्दूतान्कृणुते वर्ष्या अह ।
दूरात्सिंहस्य स्तनथा उदीरते यत्पर्जन्यः कृणुते वर्ण्य नभः ॥3॥
प्र वाता वान्ति पतयन्ति विद्युत उदोषधीर्जिहते पिन्वते स्वः ।
इरा विश्वस्मै भुवनाय जायते यत्पर्जन्यः पृथिवीं रेतसावति ॥4॥
यस्य व्रते पृथिवी नन्नमीति यस्य व्रते शफवञ्जर्भुरीति ।
यस्य व्रत ओषधीर्विश्वरूपाः स नः पर्जन्य महि शर्म यच्छ ॥5॥
दिवो नो वृष्टिं मरुतो ररीध्वं प्र पिन्वत वृष्णो अश्वस्य धाराः ।
अर्वाङतेन स्तनयित्नुनेह्यपो निषिञ्चन्नसुरः पिता नः ॥6॥
अभि क्रन्द स्तनय गर्भमा धा उदन्वता परि दीया रथेन ।
दृतिं सु कर्ष विषितं न्यञ्चं समा भवन्तूद्वतो निपादाः ॥7॥
महान्तं कोशमुदचा निषिञ्च स्यन्दन्तां कुल्या विषिताः पुरस्तात् ।
घृतेन द्यावापृथिवी व्युन्धि सुप्रपाणं भवत्वघ्याभ्यः ॥8॥
यत्पर्जन्य कनिक्रदत्स्तनयन्हंसि दुष्कृतः ।
प्रतीदं विश्वं मोदते यत्किं च पृथिव्यामधि ॥9॥
अवर्षीर्वर्षमुदु षू गृभायाकर्धन्वान्यत्येतवा उ ।
अजीजन ओषधीर्भोजनाय कमुत प्रजाभ्योऽविदो मनीषाम् ॥10॥
जीरदानु:- शीघ्र दान देने वाला,
रेतः / रेतस- जल,
वृषभ- बरसाने वाला,
स्तनयन - गरजता हुआ,
कशया - चावुक से,
वाता:- हवाएं,
इरा- भूमि,
शर्म - सुख (पर्जन्य महि शर्म सुख यच्छ।),
असुरः- जलों को देने वाला,
कोशम् - जलरूप भण्डार,
कुल्या- नदियां
अघ्याभ्यः - गौओं के लिये,
उतानागा - निरपराध ।
पर्जन्य पिता के रूप में प्रतिपादित है- 'पृथ्वीसूक्त' में।
UGC - net सम्पुर्ण संस्कृत सामग्री कोड - २५ पुरा सिलेबस
ऋग्वेदः -