karmakand free pdf download | कर्मकांड की पुस्तक pdf | indi

महिमभट्ट का व्यक्तिविवेकः

महिमभट्टस्य व्यक्तिविवेकः श्रीधैर्यतनयः काश्मीरवासी महिमभट्टो ध्वनिविरोधी आचार्यः , अनेन सर्वस्य ध्वनेरनुमानेऽन्तर्भावं कर्तुं व्यक्तिविवेकः प्रणोतः 

' अनुमानेऽन्तर्भाव सर्वस्यैव ध्वनेः प्रकाशयितुम् । 
व्यक्तिविवेकं कुरुते प्रणम्य महिमा परां वाचम् ॥ ' 

    अनेन तर्कशास्त्रमाघारीकृत्य ध्वन्यालोकस्य विरोधाय प्रयासः कृतः । 

अस्मिन् प्रयासे तेनान्यग्रन्थसाहाय्यं न लब्धम् । ध्वनिविरोधे यद्यपि भट्टनाय कस्य हृदयदर्पणनामा ग्रन्थस्तदा सोनिर्मितोऽवर्तत , परमनेन स ग्रन्थो नालो कितः , यथोक्तम् 

' सहसा यशोऽभिसर्तृ समुद्यताऽदृष्टवर्पणा मम धीः । ' 

इसमस्योक्तिः स्वग्रन्थस्य नितान्तमौलिकताव्यञ्जनायेव । 

    सर्वप्रथम महिमभट्टा अभिनवगुप्तस्य मतमालोचितवान् तदनन्तरं मम्मटे नास्य महिम्नो मतमालोचितम् । तदयं महिमभट्टः अभिनवगुप्तात् परवर्ती मम्मटात् पूर्ववती च सिद्धो भवति । अभिनवगुप्तः १००० ई ० स्थितोः मम्मटश्च १०५० ई ० स्थितस्तयोमध्ये स्थितस्यास्यकादशशतकप्रथमचरणे स्थितिरनुमीयते । 

    व्यक्तिविवेके त्रयो विमर्शाः सन्ति - प्रथमे ध्वनेरनुमानप्रकारत्वं व्यवस्था पितम , द्वितीयेऽविषयकानौचित्यं निरूपितम् , तृतीये बहिरङ्गानौचित्यं विवेचितम् । मन्मटेन ध्वनेरनुमानप्रकारतां खण्डयतापि दोषप्रसङ्गे महिमभट्टस्य सिद्धान्तः प्रचुरमादृतः ।

साहित्यशास्त्रम् , अलङ्कारशास्त्रं

भरत का नाट्यशास्त्र

भामह का काव्यालङ्कार

दण्डि का काव्यादर्श

वामन का काव्यालङ्कारसूत्रम्

उद्धट का काव्यलङ्कारसारसङ्ग्रहः 

 रुद्रट का काव्यालङ्कारः

आनन्दवर्धन का ध्वन्यालोकः

अभिनवगुप्त का ध्वन्यालोकलोचन

कुन्तक का वक्रोक्तिजीवितम्

महिमभट्ट का व्यक्तिविवेकः

भोजराज का सरस्वतीकण्ठाभरणम् 

मम्मट का काव्यप्रकाश

क्षेमेन्द्र का औचित्यविचारचर्चा

रुय्यक का अलङ्कारसर्वस्वम्

हेमचन्द्र का काव्यानुशासनम् 

विश्वनाथ का साहित्यदर्पणः

जगन्नाथ का रसगङ्गाधरः

click for Download Sanskrit ebook